Gönül Şarkıları Kime Ait?
Bir filozofun sessiz düşünce âleminde yankılanan ilk soru her zaman aynıdır: “Ben kimim?” Ancak bugün, bu soru başka bir biçim alıyor: “Gönül şarkıları kime aittir?” Kalbimizin en derininden yükselen bu melodiler, bize mi, yoksa bizi aşan bir şeye mi aittir? Duygu ile aklın, içsel ben ile evrensel varlığın arasında salınan bu soru, insanın kendini anlama çabasının özünü oluşturur.
Etik Perspektiften: Sahiplik mi, Paylaşım mı?
Etik açıdan bakıldığında, “aitlik” kavramı bir mülkiyet tartışması gibi görünse de, gönül şarkıları bundan çok daha fazlasını ima eder. Ahlaki özne olarak insan, duygularını sahiplenmekle yükümlüdür. Ancak burada bir ikilem ortaya çıkar: Kalbimizde yankılanan o melodiler yalnızca bize mi aittir, yoksa başkalarının varlığıyla mı anlam bulur?
Bir aşk şarkısı düşünün. Onu söyleyenin sesi başkasının yüreğinde yankılanmadan, o şarkı eksik kalmaz mıydı? O hâlde etik düzlemde, gönül şarkıları bir paylaşım eylemidir. Bizi biz yapan, duygularımızı evrensel bir yankıya dönüştürme yetimizdir. Bu nedenle, kalpten doğan her melodi aslında bir “biz”in eseridir; benliğin bencil çemberini aşan bir ortak varoluşun.
Epistemolojik Perspektiften: Bilmek mi, Hissetmek mi?
Bilgi felsefesi açısından mesele daha da derinleşir. “Gönül şarkıları” dediğimizde aslında neyi biliyoruz? Bilgi, aklın alanına aittir; oysa gönül, aklın sınırlarını aşan bir sezgi mekânıdır. Kalbin bilgisi, aklın bilgisiyle aynı değildir. Aşkı “bilmek”, bir tanım yapmaktır; “hissetmek” ise o tanımı aşmak.
Epistemolojik olarak gönül şarkıları, duygusal bilginin epistemesidir. Bilmek için hissetmek gerekir; hissetmek için de bilmenin sınırlarını bırakmak. Bu noktada şu soru akla gelir: Gönül şarkılarını dinlerken biz mi öğreniriz onları, yoksa onlar mı öğretir bize kendimizi? Belki de bilgi, kalbin melodisiyle açılır; çünkü hakikati duymak, onu tanımlamaktan daha sahicidir.
Ontolojik Perspektiften: Varlığın Şarkısı
Ontoloji, yani varlık felsefesi açısından bakıldığında, “gönül şarkıları” varlığın kendini ifade etme biçimidir. Varlık sessiz kalamaz; her varlık, kendi özünden bir ses yükseltir. İnsan, bu evrensel senfoninin farkında olan tek canlıdır. Bu nedenle, gönül şarkıları aslında varlığın bize dokunan yankısıdır.
Bir taşın sessizliğinde, bir ağacın rüzgârdaki hışırtısında ya da bir insanın gözyaşında aynı varoluş melodisini duyarız. Bu yönüyle gönül şarkıları ne bireysel ne de tamamen evrenseldir; ikisinin kesişiminde, “olma hâlinin müziği” olarak var olur. Dolayısıyla “kime ait” sorusu, belki de yanlış sorudur. Çünkü gönül şarkıları kimseye ait değildir; biz onlara aitiz.
Benlik, Sessizlik ve Anlam
Filozof Heidegger’in “dasein” (orada-olmak) kavramı, bu sorunun kalbinde yankılanır. İnsan, dünyada olmanın bilincine sahip tek varlıktır. Fakat bu bilinç, aynı zamanda bir yabancılıktır. Gönül şarkıları, bu yabancılığı aşmanın dilidir. Onlar, varlıkla aramızdaki sessiz köprüdür. Belki de bu yüzden bir şarkı duyduğumuzda aniden “biz” oluruz — kim olduğumuzu unutarak, tüm varoluşla bir bütün hâline geliriz.
Düşünsel Bir Duraklama
O hâlde yeniden soralım: Gönül şarkıları kime aittir? Belki şairin kalemine, belki âşığın gözyaşına, belki hiç kimseye. Belki de sahiplik fikrinin kendisi, bu sorunun anlamını karartıyor. Çünkü aşk, dostluk, umut ya da özlem… bunlar mülkiyet değil, paylaşılmış varoluş biçimleridir.
Bu yüzden belki de doğru soru şudur:
— “Biz, gönül şarkılarına ne kadar aitiz?”
— “Kalbimizin sesini ne kadar duyabiliyoruz?”
— “Ve o ses sustuğunda, biz hâlâ var mıyız?”
Sonuç Yerine: Felsefi Bir Yankı
Gönül şarkıları kime ait olursa olsun, onlar insanın varoluşsal serüveninde bir pusuladır. Bizi içimizdeki hakikate çağırır, aklın sessizliğinde yankılanır, kalbin dilinde dile gelir. Etik olarak paylaşımın, epistemolojik olarak sezginin, ontolojik olarak varlığın şarkısıdır.
Ve belki de bu yüzden, her dinleyişimizde bir parçamız yeniden doğar. Çünkü bazı şarkılar, sahip olunmaz; sadece yaşanır.
Etiketler: #felsefe #etik #ontoloji #epistemoloji #varoluş #gönülşarkıları